Tumori mogu biti maligni (zloćudni) i benigni (dobroćudni). Razlika između njih je u agresivnosti rasta, te u tome što maligni daju metastaze i šire se u okolinu, infiltrirajući se u okolno tkivo, dok benigni tumori ne daju metastaze na druge organe i ne infiltriraju se u okolno zdravo tkivo, već ga potiskuju.
Rak (kancer, cancer) predstavlja zloćudni oblik novotvorine. Zloćudnost ili malignost nekog tumora odnosi se na svojstvo tog tumora da invadira i razara okolno tkivo i da stvara udaljene metastaze u organizmu, te kao posljedica nastupa smrt. Naravno, dijagnoza zloćudnog tumora ne podrazumijeva smrt. Pravodobnom dijagnozom, i dobrim odabirom terapije izlječenje je kod nekih malignih tumora moguće.
Adenomi su dobroćudni tumori epitelnog porijekla građeni od dobro diferenciranih epitelnih ćelija koje grade žljezdana tkiva vrlo slična normalnim žljezdanim tkivima.
Karcinomi su novotvorine porijekla epitelnih ćelija.
Carcinoma in situ (CIS) - tumorska tvorba mikroskopske debljine, koja se nalazi samo u epitelnom sloju tkiva i ne probija bazalnu membranu epitela. Ima potencijal probijanja membrane i invazivnog rasta.
Sarkomi su tumori koji potiču iz mezenhima ili njegovih derivata (mezenhim je prvobitno vezivno tkivo koje se javlja još u embrionalnom stadiju)
Papilomi su dobroćudni epitelni tumori koji stvaraju resičaste tvorbe.
Polipi su tumori koje izbočuje iznad površine sluznice, kao vidljiva, solitarna masa.
Kancerogenost predstavlja potencijal neke tvari da izazove genetska oštećenja u ćeliji koja će dovesti do nekontrolisanog rasta ćelije tj. raka.
Uzrok najvećeg broja tumora nije poznat: Ipak za određene faktore se danas pouzdano zna da su uzročnici stvaranja tumora, a to su, pušenje, UV zračenja, određeni virusi. Sam proces nastanka tumora događa se već na molekulskoj razini, tj. poremećaji kontrolnih bjelančevina imaju svoju podlogu u oštećenjima gena koji te proteine i stvaraju. Oštećenje gena može nastati na dva načina:
-kao posljedica vanjskih kancerogenih faktora (hemijski, fizikalni, mehanički, virusni agensi)
-kao posljedica spontanih mutacija u organizmu.
Nastanak tumora se ne događa u jednom tačno određenom trenutku ili u kratkom vremenskom razdoblju. To je proces koji se sastoji od niza promjena na genotipskoj i na fenotipskoj razini. Taj niz promjena koji vodi od zdravog stanja ćelije do pojave tumora najčešće traje mjesecima i godinama.
GENETIKA TUMORA Kancer je rezultat defekata osnovnih celijskih regulatornih mehanizama.Osnovna abnormanost koja rezultira u razvoj kancera je kontinuirana,neregulisana proliferacija kancer celija koje napadaju normalno tkivo i eventualno se sire kroz organizam.U patologiji najbitnije je odrediti benigne(dobrocudne) odnosno maligne(zlocudne )tumore.Najvise kancera spada u tri grupu:karcinomi,sarkomi i limfomi.Najcesci su karcinomi epitelnih tkiva.Sarkomi su rjedji i to su najcesce tumori konektivnog tkiva,misicnog,fibroznog i kostiju.Limfomi zahvataju krvne celije i celije imunog sustava.
RAZVOJ KANCERA Osnovna krakteristika kancera je kloniranje tumora tj.razvoj od samo jedne celije tumora koja zapocinje abnormalnu priliferaciju celija.Prvi korak u ovom prcesu je inicijacija tumora sto je rezultat genetske promjene koja vodi u abnormalnu diobu i umnozavanje jedne celije.Porliferacija jedne celije prerasta u populaciju kloniranih tumorskih celija.Jedna celija iz populacije proizvodi adenom ili polip.Maligni karcinom nastaje od benignog adenoma.
UZROCNICI KANCERA Supstance koje uzrokuju kancer nazvane su kancerogenima,mogu se identificirati pri eksperimentalnim studijama kao i pri epidemioloskoj analizi.Mnogi agensi ukljucuju radijaciju,hemikalije koje djeluju na DNA inducirajuci mutacije gena sto prestavlja glavni faktor u razvoju kancera.Neki od agensa su i dijellovi UV zracenja,kancerogene materije duhana.Druga grupa kancerogena razvijaju kancer stimulisuci diobu celije i njeno umnozavanje,drugi pak induciraju mutacije te se oznaceni kao promotori tumora.Hormoni su takodjer uzrocnici nekih humanih kancera npr.estrogen i drugi.Humani kancer uzrokuju i virusi.Jedna od osnovnih specificnosti kancer celia je poremeceni mehanizam celijskog ciklusa,nediferenciranost celija i sposobnost brzog dijeljenja.Imaju drugaciju RNA i vise slobodnih ribosoma a manje granuliranog ER u citoplazmi
VIRUSNI TUMORI Virusi su vazni ne samo kao uzrocnici kancera vec i kao model za israzivanje celijske molekularne transformacije.
• HEPATITIS B VIRUS ima najmanji genom.Animalni DNA virus ima specificnu razornu moc vise vrsta ukljucujuci i covjeka.Hronicna infekcija ovim virisom asocira sa kancerom jetre
• SV4O I POLIOMAVIRUS Nakon infekcije animalnih celija ovim virusom virusi se repliciraju,potom dolazi do lize stanica domacina i oslobadjanja potomaka-viralnih partikula koje napadaju nove celije
• PAPILOMAVIRUSI su virusi sa malom kolicinom DNA indukuju benigne i maligne tumore ljudi i zivotinjskih vrsta.Ima oko 60 vrsta papiloma virusa.Neki od ovih vrsta uzrokuju samo benigne tumore(bradavice)
• HERPESVIRUSI su najslozeniji animalni virusi induciraju tumore kod visih zivotinjskih vrsta.Dva clana herpesvirusne familije asociraju sa humanim kancerom.
• ADENOVIRUS ne uzrokuje razvoj kancera u ljudi i drugih vrsta ali je vazan model u proucavanju kancera
• RETROVIRUSI su clanovi familije RNA virusa,uzrokuju kancer razlicitih vrsta zivotinja i covjeka
ONKOGENI su stanični geni koji aktiviranjem započinju promjenu do tada zdrave stanice, tj. to su geni koje sadrži čovjekova stanica, a imaju ulogu da uzrokuju karcinom.
PROTOONKOGEN normalni stanični geni nazvani su protoonkogeni, to su važni regulatorni geni u stanici u mnogim slučajevima, kodiraju proteine sa funkciom signaliziranja normalne ćelijske proliferacije, onkogeni imaju mutantne forme koje prelaze u protoonkogene. Kao posljedica promjene onkogeni induciraju abnormalnu ćelijsku proliferaciju u razvoju tumora.
TUMOR SUPRESORNI GENI inhibiraju staničnu proliferaciju i razvoj tumora; u mnogim genima su izgubljeni ili neaktivni što doprinosi nenormalnoj proliferaciji tumorskih sta$nica; inhibiraju razvoj tumora.
SAVREMENE TEORIJE O MEHANIZMU NASTANKA TUMORA:
• Hipoteza o djelovanju onkogenih RNA virusa
• DNA virusna hipoteza
• Tumori kao posljediva poremecaja genetske kontrole transkripcije
• Imunogenetska hipoteza
0 komentari:
Objavi komentar